Arbeidsmigratie en de Gevolgen voor Nederlandse Werkzoekenden

De Nederlandse arbeidsmarkt is de afgelopen jaren sterk veranderd. Een van de meest besproken thema’s daarbij is arbeidsmigratie.

Iedereen is in middels bekend met arbeidsmigratie waardoor er steeds meer arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa komen naar Nederland om hier tijdelijk of langdurig te werken. Hoewel deze ontwikkeling economische voordelen met zich meebrengt, zijn er ook duidelijke risico’s, vooral voor Nederlandse werkzoekenden. Wat zijn de belangrijkste risico’s van arbeidsmigratie en de impact ervan op de positie van Nederlandse werknemers.

Concurrentie op de arbeidsmarkt neemt toe

Een van de meest directe gevolgen van arbeidsmigratie is de toename van concurrentie op de arbeidsmarkt, met name in sectoren als logistiek, bouw, landbouw en schoonmaak. In deze sectoren zijn veel banen waarvoor geen of weinig opleiding nodig is. Arbeidsmigranten zijn vaak bereid om tegen lagere lonen en onder minder gunstige arbeidsvoorwaarden te werken dan Nederlandse werkzoekenden.

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau leidt dit tot loonconcurrentie en een afname van de onderhandelingspositie van Nederlandse werknemers. Werkgevers kiezen soms liever voor goedkopere arbeidsmigranten, waardoor de lonen en arbeidsvoorwaarden onder druk komen te staan.

Minder kansen voor laagopgeleide Nederlanders

Met name laagopgeleide Nederlanders lopen het risico verdrongen te worden door arbeidsmigranten. Veel werkzoekenden in deze groep kampen al met een afstand tot de arbeidsmarkt. Wanneer arbeidsmigranten deze banen snel innemen, wordt het voor Nederlandse werkzoekenden nog lastiger om aan werk te komen.

Het UWV concludeert dat deze verdringing het meest zichtbaar is bij tijdelijke banen of bij werk dat fysiek zwaar is. Jongeren en langdurig werklozen worden hierdoor extra hard geraakt, omdat zij vaak juist in deze sectoren ervaring willen opdoen.

Oneerlijke concurrentie en schijnconstructies

Een ander probleem dat zich voordoet is het gebruik van schijnzelfstandigheid of constructies via uitzendbureaus, waarbij arbeidsmigranten worden ingehuurd tegen lagere tarieven. Deze praktijken zorgen voor oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt.

Volgens het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn er signalen van misbruik, waarbij arbeidsmigranten onderbetaald worden of in slechte omstandigheden werken. Hierdoor ontstaat een ongelijk speelveld, waarin Nederlandse werknemers die wel onder cao’s vallen moeilijk kunnen concurreren.

Regionale druk op werk en voorzieningen door arbeidsmigratie

In sommige regio’s in Nederland is de toestroom van arbeidsmigranten aanzienlijk. Vooral in delen van Brabant, Limburg en het Westland wonen en werken grote aantallen arbeidsmigranten. Dit zorgt lokaal voor extra druk op de arbeidsmarkt én op de sociale infrastructuur.

Het Planbureau voor de Leefomgeving stelt dat dit kan leiden tot verdringing van lokale werkzoekenden, zeker als werkgevers systematisch kiezen voor goedkope arbeidsmigranten. Ook stijgt in deze gebieden de druk op de woningmarkt, waardoor starters – waaronder Nederlandse jongeren – moeilijker aan woonruimte komen.

Psychologische effecten en motivatieproblemen

Voor Nederlandse werkzoekenden kan het demotiverend zijn om te zien dat arbeidsmigranten sneller aan een baan komen. Vooral in sectoren waar werkgevers de voorkeur geven aan tijdelijke krachten die “niet klagen” of “harder doorwerken”, kunnen Nederlandse sollicitanten zich buitengesloten voelen.

Onderzoek toont aan dat dit kan leiden tot een dalend zelfbeeld, verminderde motivatie en zelfs het opgeven van actieve werkzoekende houding bij langdurige werklozen.

Arbeidsmigratie ook essentieel voor de economie

Hoewel de risico’s voor werkzoekenden duidelijk zijn, moet ook benadrukt worden dat arbeidsmigratie niet per definitie negatief is. In veel sectoren zijn grote personeelstekorten, en arbeidsmigranten vullen een cruciale rol in. Zij dragen bij aan economische groei en houden bepaalde sectoren draaiende.

Volgens het Centraal Planbureau zorgt arbeidsmigratie onder de juiste omstandigheden voor meer productie, belastinginkomsten en economische dynamiek. Het sleutelwoord daarbij is, regulering. Zonder goed toezicht en heldere regels ontstaan de eerder genoemde risico’s.

Balans is noodzakelijk

Arbeidsmigratie is een blijvend onderdeel van de Nederlandse economie, maar het brengt duidelijke risico’s met zich mee voor Nederlandse werkzoekenden. Vooral op het gebied van loonconcurrentie, verdringing en eerlijke kansen op de arbeidsmarkt moeten beleidsmakers alert blijven. Oplossingen liggen in betere handhaving van arbeidsvoorwaarden, bescherming van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt en investeringen in scholing en begeleiding van Nederlandse werkzoekenden.

Zonder maatregelen groeit de kloof tussen de kansen van arbeidsmigranten en Nederlandse werkzoekenden. Een evenwichtige aanpak is nodig om zowel de economie als de sociale cohesie in Nederland te beschermen.

Bronnen

• Sociaal en Cultureel Planbureau. Arbeidsmigratie en de gevolgen voor de Nederlandse arbeidsmarkt.
• UWV. Effecten van arbeidsmigratie op werkgelegenheid.
• Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Beleidsrapport arbeidsmigratie.
• Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). (2020). Regionale impact van arbeidsmigratie.
• Centraal Planbureau. Economische gevolgen van arbeidsmigratie.

---

Ook interessant…