Je zit op een zonnig terras in Italië, nipt van je espresso en vraagt de rekening. De ober komt glimlachend aanlopen.
Je besluit ruimhartig te zijn en laat een flinke fooi achter — want je bent op vakantie, en het was lekker. Maar in plaats van dankbaarheid krijg je… een opgetrokken wenkbrauw. Ai.
Welkom in de fascinerende wereld van fooi-etiquette in Europa, waar een paar euro meer of minder het verschil kunnen maken tussen een vriendelijke “grazie” of een ongemakkelijke stilte.
Eerst even dit, waarom geven we fooi?
Een fooi is in de basis een bedankje voor goede service. In sommige landen is het een aardige extra, in andere landen vormt het een essentieel deel van het inkomen van personeel. Maar wat in Nederland gebruikelijk is (afronden of een paar euro extra), kan in andere landen juist vreemd of zelfs beledigend overkomen.
Waar komt fooi geven eigenlijk vandaan?
Het woord “fooi” komt van het Franse woord “pourboire”, wat letterlijk “om te drinken” betekent — oftewel een bijdrage voor een drankje. In de 17e eeuw gaf men bedienend personeel geld “voor hun dorst”, als blijk van waardering. Wat begon als een vrijwillig gebaar, is in sommige landen uitgegroeid tot een sociaal ‘moetje’, terwijl het elders nog steeds puur optioneel is. Hoe dan ook, fooi is vandaag de dag een fascinerend cultureel fenomeen dat meer zegt over een land dan je denkt.
Laten we de kaart van Europa erbij pakken (denkbeeldig dan) en een rondje maken langs de populaire bestemmingen.
Frankrijk: service compris… of toch niet?
In Frankrijk zit de service vaak al inbegrepen in de rekening (“service compris”). Toch is het gebruikelijk om iets extra’s achter te laten. Rond de 5–10% als de service echt goed was. Bij de bakker of bar hoeft het niet, maar bij een luxe restaurant wordt een kleine fooi wel gewaardeerd.
Duitsland: afronden met stijl
In Duitsland heet fooi geven “Trinkgeld”, oftewel drinkgeld. Het is gebruikelijk om de rekening af te ronden naar boven, meestal tot zo’n 5-10%. Belangrijk, geef de fooi niet op tafel, maar zeg het totaalbedrag als je betaalt. Dus “Maak er maar €25 van” als de rekening €22,80 is. Contant? Dan geef je gepast met de fooi erbij.
Italië: geen fooi, wel coperto
In Italië betaal je vaak al een coperto (een vast bedrag voor brood en service). Een extra fooi is niet verplicht, maar wordt wel gewaardeerd meestal een euro of twee bij een eenvoudige maaltijd.
Spanje: klein gebaar, grote glimlach
In Spanje is fooi niet verplicht, maar het wordt gewaardeerd zeker in toeristische gebieden. Meestal laat je een paar munten achter of rond je af naar het dichtstbijzijnde eurobedrag. In cafés en bij de kapper is fooi geven niet altijd gebruikelijk. In chiquere restaurants kan 5–10% gepast zijn.
Verenigd Koninkrijk: check de rekening!
In het VK wordt in veel restaurants een service charge van 10–12,5% toegevoegd. Dan hoef je geen extra fooi meer te geven, tenzij je echt enthousiast bent. Geen service charge? Dan is 10% van het te betalen bedrag prima. In pubs wordt zelden iets gegeven tenzij je je favoriete barkeeper echt in het zonnetje wil zetten.
Griekenland: rond af of laat wat muntgeld
In Griekenland is de cultuur informeel. Rond af naar boven of laat een paar euro achter op tafel. In toeristische gebieden wordt het vaak verwacht, maar niemand kijkt je raar aan als je het niet doet.
Scandinavië: geen stress
In landen als Zweden, Noorwegen en Denemarken is het niet verplicht iets te geven. Het personeel verdient vaak een goed loon. Rond af als je dat prettig vindt (bijvoorbeeld van 92 naar 95 kronen), maar voel je nooit verplicht.
Fooi geven buiten de horeca, hoe zit dat?
Hoewel we bij fooi vaak denken aan restaurants en cafés, zijn er ook andere situaties waarin een kleine bijdrage gewaardeerd wordt of juist not done is.
Hotels
- Portiers: €1–2 per koffer
- Schoonmaakpersoneel: €1 per dag op het kussen
- Conciërge: Alleen bij extra diensten (reserveringen, upgrades)
Taxi’s
- In veel landen is afgerond betalen gebruikelijk (rond de 5–10%)
- In Scandinavië en sommige Oost-Europese landen wordt het minder verwacht
- Check vooraf of service al inbegrepen is bij taxi-apps zoals Uber of Bolt
Kappers en schoonheidssalons
- In Zuid-Europa en het VK is 5–10% gebruikelijk
- In Nederland en Duitsland vaak optioneel, maar gewaardeerd
- In Oost-Europa (bijv. Tsjechië of Polen) geef je meestal een vast bedrag (€1–2)
Zo geef je als een pro (en vermijd gênante momenten)
Hier zijn wat algemene tips om fooi-stress te voorkomen:
- Kijk op de bon: Staat er “service included”? Dan is extra fooi optioneel.
- Betaal je met pin? Vraag of je fooi kunt toevoegen. In sommige landen willen ze liever alleen contant.
- Voel de sfeer aan: In informele tentjes is een grote fooi vaak overdreven.
- Laat nooit fooi in muntjes van 1 en 2 cent achter: dat komt goedkoop over.
Of je nu een wereldreiziger bent of een terrasliefhebber, een beetje kennis van fooi-etiquette voorkomt gênante situaties en laat je waardering goed overkomen. Het hoeft niet veel te zijn het is het gebaar dat telt.
Ook leuk om te lezen…
Huismerken de slimme keuze in dure tijden
In de supermarkt staan we dagelijks voor keuzes. Ga je voor die bekende A-merken, of kies je toch voor het minder opvallende huismerk?
Ruilkring, de slimme bespaarhack voor gezinnen
Ben je het ook zo zat om elke maand weer geld uit te geven aan de oppas, klusjes of de extra bijlessen van je kind? Wat als ik je vertel dat je dat geld gewoon kunt besparen!
